Thời đại chúng ta đang bước vào trên thực tế sẽ là thời đại của đám đông.Có kẻ đã bắt cóc nó và đem đi giết”.Người ta phải nghĩ tới sự mê hoặc của cái quyền lực đáng ngạc nhiên đó, nếu muốn hiểu cuộc hồi hương tuyệt diệu từ đảo Elba, sự chiếm lĩnh một cách nhanh chóng toàn bộ nước Pháp bởi một con người đơn độc, đã phải chiến đấu chống lại tất cả mọi lực lượng có tổ chức của một đất nước rộng lớn, một con người mà người ta cho rằng đã quá mỏi mệt với sự chuyên chế của nó.Nó tác động vào một đám đông gồm nhiều thành phần khác nhau, người có học và người không có học.Dân chúng như vậy tuyệt nhiên không hề có quyền lực để thực sự thay đổi các thể chế.Môi trường, các hoàn cảnh, các sự kiện phản ánh lại những tác động xã hội nhất thời.Pascal đã giải thích sự cần thiết của áo choàng và tóc giả của các quan tòa một cách rất chính xác: không có chúng họ sẽ mất đi một phần rất lớn uy quyền.Khó khăn ở chỗ, là tìm được điểm cân bằng giữa bảo tồn và thay đổi.Không có ràng buộc nào của sự sắp đặt một cách logic, hay là sự mạch lạc đuợc dùng để kết nối những hình ảnh tưởng tượng đó lại với nhau; chúng có thể thay thế nhau như những tấm kính ảnh của chiếc đèn chiếu nhiệm màu (Larterna magica), được người trình diễn lấy ra từ một cái hộp.Những nhà sử học, những người đã chỉ cho chúng ta thấy cái đêm thảm sát ở đền Bartholomeus là tác phẩm của một ông vua, họ đều đã có quá ít hiểu biết về tâm lý học đám đông cũng như về tâm lý của các vị vua.

Xem thêm Thu gọn